Brief aan de beginnende leraar
Philippe Meirieu, Telos uitgevers
Elk jaar verschijnen er talloze onderwijsboeken, meestal gericht op hoe de praktijk van morgen, volgende week of het volgende schooljaar beter kan. Of het nou om lees- of spellingsonderwijs gaat, of het werken in PLG’s, het gebruik van AI in het onderwijs, of algemene didactische of pedagogische kennis en inzichten. Deze Nederlandse vertaling van de Franse pedagoog Philippe Meirieu brengt iets totaal anders: een heerlijke mijmering over wat het lerarenberoep niet alleen de moeite waard maakt, maar zelfs broodnodig, cruciaal en van existentiële waarde.
In zijn brieven verbindt Meirieu de onderwijspraktijk met historische en wetenschappelijke inzichten. Het boek leest als een roman en onderscheidt zich daarmee van andere onderwijsboeken. Hoewel de vormgeving sober is en niet iedereen zal aanspreken, biedt het een unieke en diepgaande kijk op onderwijs.
Dit boek is zinvol voor alle leraren, lerarenopleiders en schoolleiders. Sterker nog: iedere beleidsmaker, bestuurder, Tweede Kamerlid, staatsecretaris of minister die met leraren te maken heeft, maar zelf nooit een dag voor de klas stond, zou er goed aan doen dit boek van begin tot eind te lezen.
De leraar: vakmanschap in onderwijs
Onder redactie van Paul A. Kirschner en Tine Hoof, Uitgeverij Pica
Dit boek raakt de kern van goed lesgeven: didactisch vakmanschap. Het boek raakt cruciale thema’s zoals effectieve feedback, hoge verwachtingen en de kracht van een sterke leraar-leerlingrelatie. Het is een prettig leesbaar boek dat boeit.
Met een combinatie van evidence-informed onderwijsprincipes en praktische adviezen is het boek breed inzetbaar. Het wordt ondersteund door bijdragen van verschillende experts uit Nederland, Vlaanderen en daarbuiten, wat zorgt voor een rijke en diverse wetenschappelijke basis. Hoewel het boek veel theoretische inzichten bevat, blijft het prettig leesbaar. De bijdragen van verschillende auteurs zorgen voor een dynamische opbouw.
Het boek is relevant voor docenten, maar ook voor lerarenopleiders en schoolbegeleiders. Het behandelt verschillende didactische principes die direct toepasbaar zijn in de praktijk, bijvoorbeeld de rol van feedback en de invloed van hoge verwachtingen op leerprestaties. De onderwerpen kunnen los van elkaar gelezen worden als verdieping in de onderwijspraktijk. Dit is ook een nadeel: zodra je als lezer behoefte hebt aan meer verdieping in een onderwerp, zal je het bijpassende boek van de auteur erbij moeten pakken om verder te lezen.
Hoewel het boek een sterke wetenschappelijke basis heeft, is het de vraag of het vernieuwend genoeg is. Sommige inzichten zijn al terug te vinden in andere publicaties. Daarnaast had er meer aandacht kunnen zijn voor differentiatie en taalachterstanden, belangrijke uitdagingen in het onderwijs.
Dijken van Scholen
Jan Heijmans & Johan Spitteler, Uitgeverij OMJS
Dit boek biedt een inspirerend kijkje in de keuken van verschillende scholen in het po en vo die zich onderscheiden door sterke drijfveren zoals ambitie, samenwerking, voortdurende ontwikkeling en leiderschap. Het combineert praktijkverhalen met theoretische inzichten en vertaalt deze naar werkende principes. Hierdoor is het niet alleen een verzameling inspirerende voorbeelden, maar ook een handboek met concrete handvatten voor scholen die willen groeien.
Portretten van scholen worden afgewisseld met theorie over hun sterke drijfveren: ambitie hebben, de autonomie doorbreken, blijven leren en ontwikkelen, leiderschap. Er worden ook instrumenten aangereikt vanuit deze voorbeelden. De vormgeving is aantrekkelijk, met tekeningen en modellen waar nodig.
De kracht van dit boek is de positieve insteek. In een tijd waarin goed onderwijs meer aandacht verdient, is het waardevol om scholen die uitblinken in de schijnwerpers te zetten en hun succesverhalen te delen. Deze good practices dienen als inspiratie voor alle onderwijsprofessionals.
Effectief leesonderwijs in de praktijk
Heleen Buhrs, Uitgeverij Pica
Een toegankelijk en praktisch boek dat concrete strategieën biedt om het begrijpend lezen te verbeteren. In een tijd waarin de leesvaardigheid van Nederlandse leerlingen onder druk staat, is dit boek relevanter dan ooit. En laat je niet leiden door de titel: hoewel het boek zich richt op het primair onderwijs, is het zeker ook in het voortgezet onderwijs toepasbaar.
De kracht van dit boek ligt in de combinatie van evidence-informed inzichten en praktijkvoorbeelden. Het biedt leerkrachten, taalcoördinatoren en schoolleiders handvatten om effectief leesonderwijs schoolbreed te implementeren. Het benadrukt dat leesonderwijs geen individuele taak is, maar een gezamenlijke inspanning vraagt. De praktische voorbeelden, lessuggesties en extra materialen maken het direct toepasbaar.
Heleen Buhrs, een ervaren leerkracht, beschrijft helder hoe kennisrijk leesonderwijs door de hele school heen kan worden vormgegeven. Dit boek enthousiasmeert en laat zien hoe goed leesonderwijs bijdraagt aan kwalificatie, socialisatie en persoonsvorming. Door de vele praktijkvoorbeelden en de sterke theoretische onderbouwing is het een waardevolle bron voor zowel het primair als voortgezet onderwijs. De downloads die met het boek komen zijn meteen in de praktijk te gebruiken. Een aanrader voor iedereen die de leesvaardigheid van leerlingen wil versterken.
Gedragsproblemen in de klas
Anton Horeweg, LannooCampus
Dit boek biedt waardevolle handvatten voor onderwijsprofessionals in het voortgezet onderwijs, met name voor zorgcoördinatoren en begeleiders. Het legt de nadruk op preventie en gaat in op de interactie tussen leerlingen en hun omgeving als oorzaak van gedragsproblemen. Hoewel de auteur erkent dat de term ‘gedragsproblemen’ gevoelig ligt, was een alternatieve woordkeuze passender geweest. Fijn dat er al heel snel benadrukt wordt dat gedragsproblemen ontstaan door verkeerde interactie tussen de jongere en de omgeving.
De kracht van dit boek ligt in de combinatie van theorie en praktijk. Door praktijkvoorbeelden en ervaringen van onderwijsprofessionals en leerlingen wordt de inhoud levendig en toepasbaar. Het is alleen jammer dat het boek zich volledig richt op het voortgezet onderwijs, terwijl de onderwerpen ook zeer relevant zijn voor het primair onderwijs.
Het boek moedigt leraren en begeleiders aan om voorbij labels en diagnoses te kijken en te reflecteren op hun eigen handelen. De hoofdstukindeling maakt het toegankelijk en bruikbaar als naslagwerk. Het leest prettig en makkelijk weg. Hoewel sommige generalisaties storend kunnen zijn, biedt dit boek concrete inzichten en is het een nuttig hulpmiddel voor iedereen die effectiever wil omgaan met uitdagend gedrag in de klas.
Professionele leergemeenschappen in het basisonderwijs
Marc Mathyssen, Ludo Heylen & Pascale Van Haute, LannooCampus
Dit boek biedt een praktische en toegankelijke gids voor het opzetten van professionele leergemeenschappen (PLG’s) binnen en tussen scholen. Het sluit aan bij een actueel vraagstuk: hoe zorg je ervoor dat een schoolteam in de leerstand komt? Relevant voor de scholen in het algemeen en voor IB/KC’ers.
De auteurs nemen de lezer stap voor stap mee in het concept van PLG’s, van de theorie tot de praktijk. Bewezen inzichten uit eerder onderzoek worden vertaald naar concrete handvatten, ondersteund door praktijkvoorbeelden en citaten van onderwijsprofessionals. Het boek biedt daarnaast een duidelijke structuur voor het opstarten en systematisch organiseren van PLG’s, zowel binnen als bovenschools.
Wat dit boek onderscheidt, is de duidelijke structuur en prettige vormgeving. Elk hoofdstuk biedt een overzichtelijke opbouw, inclusief visuele ondersteuning die helpt om snel de kern van het onderwerp te begrijpen. De combinatie van theorie en praktijk maakt het boek niet alleen leerzaam, maar ook direct toepasbaar.
Dit boek biedt een heldere routekaart voor iedereen die professionele leergemeenschappen wil implementeren en versterken binnen de schoolorganisatie.
Red het onderwijs!
Kernteam Red het onderwijs (red.), Mazirel Pers
In dit manifest wordt de alarmbel geluid omdat er teveel tegelijkertijd misgaat in het onderwijs. Het beschrijft de vele problemen die zich aandienen, zoals dalende leerprestaties, het lerarentekort en toenemende ongelijkheid, en doet voorstellen gebaseerd op wetenschappelijke inzichten. De schrijvers, met jarenlange ervaring en een stevige wetenschappelijke basis, pleiten voor concrete actie om het onderwijs te verbeteren. Ze durven te bespreken wat veel mensen denken maar niet genoeg hardop wordt gezegd. Dit boek durft tegen het zere been te schoppen.
Dit boek behandelt de volle breedte van ons Nederlands onderwijs op het nationaal stelselniveau. De schrijvers agenderen verschillende belangrijke pijnpunten waar we op nationale onderwijsniveau stappen moeten gaan zetten. Dit pamflet moedigt aan tot een nationaal gesprek over noodzakelijke veranderingen. Het richt zich tot iedereen die zich met onderwijs bezig houdt, of dat nu direct vanuit de klas is, vanuit de Tweede Kamer, de onderwijspolder of de Hoftoren. Hierdoor blijft de boodschap breed: wat er mis gaat wordt duidelijk, wat jij als onderwijsprofessional kunt doen of wat de auteurs zelf van plan zijn blijft vaag.
Taal in de basisschool
Marieke Vanbuel, Kris Van den Branden, Pelckmans Uitgevers
Dit boek biedt een uitgebreide en praktijkgerichte aanpak voor het ontwikkelen en verbeteren van taalbeleid in het basisonderwijs. Het behandelt alle aspecten van taalonderwijs, waaronder technisch lezen, begrijpend lezen, mondelinge taalvaardigheid en effectieve taalondersteuning. Daarnaast is er veel aandacht voor anderstalige leerlingen en strategieën om hen beter te begeleiden.
Het boek combineert theoretische inzichten met praktijkvoorbeelden en concrete tips, wat het toegankelijk maakt voor leraren, taalcoördinatoren en onderwijsprofessionals. Ook zijn er praktijkvoorbeelden die laten zien hoe het juist niet moet, ook deze voorbeelden worden onderbouwd met theorie. Dit boek biedt waardevolle inzichten en een solide basis voor scholen die hun taalbeleid willen opzetten of verbeteren.
Fijn is de brede blik op taalonderwijs, van de kleuterklas tot de hogere leerjaren. Ondanks de Vlaamse insteek is het goed toepasbaar in het Nederlandse onderwijs. Taal is de basis van alle leerprocessen en verdient meer aandacht. Dit boek helpt scholen daarbij en is daarom een aanrader voor iedereen die taalbeleid serieus neemt.
Wat een leraar tot leraar maakt
Joris Vlieghe, LannooCampus
Dit boek zet een prikkelende visie neer op het leraarschap en de rol van onderwijs. De auteur stelt dat leren belangrijk is, maar dat de kern van het beroep niet enkel ligt in het faciliteren van leren. In plaats daarvan pleit hij voor meesterschap en educatieve gelijkheid, waarbij hoge verwachtingen centraal staan. Hij bekritiseert het labelen van leerlingen en het medische model, omdat dit volgens hem de volledige menselijkheid van leerlingen niet erkent.
Daarnaast maakt de auteur zich sterk voor de autonomie van leraren en verzet hij zich tegen opleidingen die vanuit competentieprofielen werken. Hij ziet onderwijzen niet als een technisch beroep, maar als een manier van zijn, gedreven door liefde voor de wereld.
Hoewel de vormgeving vrij saai is en doet denken aan academische teksten, biedt dit boek inhoudelijk interessante ideeën. Een zeer prikkelend boek!
Zicht op de les
Hannah Bijlsma, Uitgeverij Pica
Dit is een betekenisvol boek voor het onderwijs, gericht op het verbeteren van leskwaliteit door middel van gestructureerde lesobservaties en onderbouwde analyses. Dit draagt direct bij aan beter onderwijs en effectievere leerprocessen voor leerlingen. Een goed zicht op de les zorgt immers voor optimaal onderwijs waar elk kind tot leren kan komen.
Het boek slaat een brug tussen theorie en praktijk door wetenschappelijke inzichten te koppelen aan concrete toepassingen. De focus op data, motivatie en coaching maakt het bijzonder waardevol voor onderwijsprofessionals. Daarnaast is het sterk onderbouwd met recente wetenschappelijke artikelen, wat de geloofwaardigheid en toepasbaarheid vergroot.
De toegankelijkheid van de schrijfstijl en de afwisseling tussen theorie en praktijkvoorbeelden zorgen ervoor dat het boek breed inzetbaar is. Het biedt concrete handvatten voor schoolleiders, kwaliteitscoördinatoren en docenten om samen te werken aan betere lessen en een constructieve observatiecultuur op te bouwen.
Dit boek benadrukt het belang van gezamenlijke visievorming rondom leskwaliteit en biedt praktische tools om de onderwijskwaliteit systematisch te verbeteren. Een waardevolle toevoeging voor iedereen die onderwijs wil versterken!